Endonezya Çevre Hukuku Geliştirme Derneği (PHLI), Kasım ayı sonunda Sumatra’yı vuran hidrometeorolojik felaketin yalnızca yasadışı ağaç kesiminden kaynaklanmadığını değerlendiriyor. Sel ve toprak kaymaları, devlet izinleriyle onaylanan yasal ormansızlaştırma uygulamalarıyla da tetikleniyor.
PHLI temsilcisi Edra Satmaidi, 22 Aralık 2025’te Senni’de düzenlediği çevrimiçi basın toplantısında, “Sumatra’da ani sel ve toprak kaymalarını tetikleyen ormansızlaşma, yalnızca ağaçların yasa dışı kesilmesinden kaynaklanmıyor, aynı zamanda yasal, izne dayalı ağaç kesiminden de kaynaklandığından şüpheleniliyor” dedi.
Edra’ya göre merkezi hükümet ve bölgesel yönetimler hâlâ orman alanlarının kullanım izinlerini satıyor. Öte yandan ruhsat sahiplerine yönelik sahada yapılan denetimlerin de zayıf olması, büyük orman tahribatına alan açmaktadır.
Edra, bu durumun çoğu zaman orman tahribatından doğrudan etkilenen toplulukların haklarını göz ardı ettiğini söyledi. Bu uygulamanın geçmişten bu yana önemli bir değişiklik olmadan devam ettiğini söyledi. Bengkulu Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim görevlisi, “İzin satışı çevresel sürdürülebilirliği ve korumayı göz ardı ediyor” dedi.
PHLI, hükümetin felaketten sonra yasayı Sumatra’da uygulama planlarını vurguladı. Hükümet, Endonezya genelinde en az 22 sorunlu orman ürünü işleme işletme iznini iptal etmek istiyor. Toplam sorunlu alanın 1.012.016 hektar olduğu tahmin ediliyor ve bunun yüzde onundan fazlası Sumatra’da.
PLHI bu adımı takdirle karşılıyor. Ancak Edra’ya göre kolluk planı, orman arazisi kullanım politikalarına ilişkin bir değerlendirmeyle birlikte yapılmadığı takdirde hiçbir işe yaramayacaktır. Kolluk kuvvetlerinin, hükümeti meydana gelen ormansızlaşmanın sorumluluğundan kurtarmadığını söyledi. Korunması gereken orman alanlarında verilen bir takım izinlerden bunlardan bir tanesini görmek mümkündür.
Bunun dışında Edra, verilen izinleri en iyi şekilde değerlendirip denetlemediğinden hükümetin de sorumlu olması gerektiğini söyledi. “Yani ruhsat sahibi firma ormanı özgürce, acımasızca ve kontrolsüz bir şekilde yok edebilir” dedi.
Edra, 2009 tarihli 32 Sayılı Çevre Koruma ve Yönetimi Kanunu’nun 2. maddesinde çevrenin yönetiminden devletin sorumlu olduğunu öngördüğünü aktardı. Edra, “Devlet, orman alanlarında izin verirken, bu izinlerin uygulanmasını değerlendirip denetlerken ve kanunları uygularken dikkatli davranarak vatandaşlarının korunmasını sağlamakla yükümlüdür” dedi.
Kasım 2025’in sonundan bu yana Sumatra’nın üç ilinde sel ve toprak kayması felaketleri meydana geldi. Üçü Aceh Eyaleti, Kuzey Sumatra Eyaleti ve Batı Sumatra Eyaletidir. Tropikal Senyar Kasırgası’nın doğal fenomeni tarafından tetiklenmiş olsa da, çevresel hasarın fırtınanın etkisini artırdığı düşünülüyor.
Bazı çevre aktivistlerinin bulguları, Kasım 2025’in sonunda Aceh’i vuran ani sel ve toprak kaymalarının ormansızlaşmadan ayrılamayacağı yönündeki şüpheyi doğruluyor. Selin 26 Kasım’da Beutong Ateuh’u vurmasından bir gün önce Apel Green Aceh, Leuser ve Ulu Masen Ekosistem Bölgelerindeki koruma altındaki ormanlar arasında bağlantı olan Babah Suak Köyü’nde yaklaşık 30 metreküp kütük yığını buldu.
Apel Green Müdürü Aceh Syukur Tadu, meranti ağacının ulaşılması zor arazilerde keşfedilmesinin 2025 yılındaki ikinci keşif olduğunu söyledi. İlk keşif Mayıs ayında Nagan Raya’nın Blang Puuk Köyü’nde gerçekleşti. Açe Doğal Orman ve Çevre (HAkA) verileri ayrıca ilçenin 2018-2024 döneminde 5.127 hektar orman örtüsünü kaybettiğini, en büyük kaybın ise 1.052 hektarla 2024’te meydana geldiğini gösteriyor.
Forest Watch Indonesia (FWI) İcra Direktörü Müftü Barri, Aceh’deki felaketin Sumatra’da yıllardır devam eden orman tahribatının sonucu olduğunu söyledi. 4 Aralık 2025 tarihli yazılı açıklamasında, “Geçmişin günahları, hükümetin çevresel sorumluluktan kaçması için her zaman bir bahanedir. Mevcut çevre koşullarını iyileştirmek yerine geçmişte olanları suçlamaya devam ediyorlar” dedi. FWI, Aceh ormanlarının, 2024’te kaybedilen 16 bin hektar dahil olmak üzere, son yedi yılda yaklaşık 177 bin hektar küçüldüğünü kaydetti.