Sivil toplumdan oluşan KOALİSYON, İnsan Hakları Bakanı’nın açıklamasını eleştirdi Natalius Pigai Ceza Muhakemesi Kanununun onaylanmasıyla ilgili olarak kamuoyunda bir memnuniyetsizlik dalgasını kolaylaştırmaya hazır olduğunu belirten veya Ceza Muhakemesi Kanunu yenisi. Endonezya Adli Yardım Vakfı Başkanı (YLBHI), Muhamad İsnur, Pigai’nin açıklamasının yanlış olduğuna inanıyor ve İnsan Hakları Bakanlığı’nın yasama sürecinde insan hakları standartlarının koruyucusu rolünü henüz yerine getirmediğini gösteriyor.
İsnur, İnsan Hakları Bakanlığı’nın kanun çıktıktan sonra sadece dileklerin dile getirilmesi için alan açmaması gerektiğini söyledi. Ona göre bakanlık, özellikle yeni KUHAP’taki pek çok maddenin Endonezya’nın onayladığı uluslararası sözleşmelerle çelişme potansiyeli taşıdığı için, tartışmanın başından itibaren tasarının içeriğini aktif olarak izlemeli. 22 Kasım 2025 Cumartesi günü Merkez Cakarta’daki YLBHI Ofisinde, “Bu (kamuoyunun memnuniyetsizliğine) uyum sağlamanın zamanı değil” dedi.
İsnur, İnsan Hakları Bakanlığı’nın mekanizmalar da dahil olmak üzere uluslararası insan hakları kurumları nezdinde doğrudan sorumlu olduğunu söyledi. Evrensel Periyodik İnceleme (UPR) oturuma kadar Uluslararası Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi (ICCPR). Uluslararası forumlarda gündeme gelen konuların sadece yetkililerden yapılan alıntılar olmadığını, insan hakları standartlarıyla çelişen makaleler olduğunu hatırlattı.
“İnsan Hakları Bakanlığına sorulmalı: müdahil HAYIR? İsnur, “Çünkü İnsan Hakları Bakanlığı uluslararası gözde sorumlu tutulacak” dedi. “Dolayısıyla İnsan Hakları Bakanlığı Sayın Pigai, BM forumu tarafından olağanüstü şekilde alay edilmeye ve eleştirilmeye hazır olun.”
Ona göre yeni KUHAP aslında Endonezya’nın uluslararası forumlardaki imajını kötüleştirme potansiyeline sahip. Bunlardan biri işkenceye ve delillerin geçerliliğine ilişkin hükümlerle ilgili. İsnur, İşkenceyi Önleme Sözleşmesi’nde (CAT) işkence yoluyla elde edilen delillerin geçersiz sayılması gerektiğini örnek verdi. Ancak yeni KUHAP’ta değerlendirmenin ne zaman ve nasıl yapılacağına ilişkin katı bir mekanizmanın bulunmadığına inanıyor.
“CAP’ta her türlü delilin işkence olmadan elde edilmesi zorunluluğu var. Ceza Muhakemesi Kanunu’nda var ama ya şiddet varsa? Ne zaman belli olacak? HAYIR var” dedi.
İsnur bir mekanizmanın yokluğunu da sorguladı adli inceleme Yargıcın delillerin geçerli olup olmadığını başlangıçtan itibaren değerlendirmesine olanak tanıyan duruşma öncesi aşamada. ICCPR standartlarının, şüphelilerin tutuklandıktan sonra en geç iki gün içinde derhal hakim önüne çıkarılması gerektiğini söyledi. Ancak yeni Ceza Muhakemesi Kanunu hâlâ aylara varan birden fazla gözaltı süresine izin veriyor. “Ceza Muhakemesi Kanunu’nda biz hâlâ Yeni Düzen düzenlemelerini uyguluyoruz, insanlar tutuklandıktan yargılamaya kadar 6-7 aya kadar tutuklu kalabiliyor. Bu çok geri planda kalıyor” dedi.
Adli yardım alanında İsnur, yeni KUHAP’ın toplumun yaşadığı sorunlara da cevap vermediğini söyledi. Kendisi, LBH’nin sık sık polisin şüphelileri LBH’nin hukuki yardımından yararlanmamaları konusunda tehdit ettiği yönünde raporlar aldığını söyledi. “Yardım ettiğimiz o kadar çok dava var ki polis LBH’nin gelmesini istemediği için dava düştü. Adli yardım insan hakları standartlarına uygun değil” dedi.
İsnur, Pigai’den halkın şikâyetlerini karşılamaya hazır olduğunu belirtmekle yetinmesini istedi. İnsan Hakları Bakanlığı’nın Ceza Muhakemesi Kanunu’nun kapsamlı bir incelemesini gerçekleştirebilecek teknik kapasiteye ve kaynaklara sahip olduğunu değerlendirdi. İsnur ayrıca, İnsan Hakları Bakan Yardımcısı’nın önceki açıklamasının DPR tartışmalarında hiç alıntılanmadığını, dolayısıyla bakanlığın yasama sürecindeki rolünün etkinliğinden şüphe duyduğunu söyledi. Pigai’den itirazlarını doğrudan Başkan Prabowo Subianto’ya iletmesini istedi.
Daha önce Natalius Pigai, bakanlığının yeni KUHAP’ın onaylanmasıyla ilgili kamuoyunun memnuniyetsizliğini gidermeye hazır olduğunu söylemişti. Kamuoyunun, bir makalenin insan haklarına aykırı olduğunu düşünmesi halinde adli inceleme yoluna gidebileceğini söyledi. “DPR’nin kararı ne olursa olsun, bunun için her zaman bir kapı vardır” adli inceleme21 Kasım 2025 Cuma günü Pigai şunları söyledi. Ancak Pigai, bakanlığının desteğinin yalnızca konunun insan hakları boyutu olması durumunda geçerli olduğunu vurguladı.
DPR, yıl boyunca süren tartışmaların ardından 18 Kasım 2025 Salı günü yapılan genel kurul toplantısında revize edilen KUHAP’ı onayladı. Bu revizyon, Kasım 2024’te Konseyin İhtisas Kurulu’ndan akademik bir metin hazırlamasının istenmesiyle hazırlanmaya başlandı. Tasarı daha sonra Şubat 2025’te DPR tarafından önerildi ve Mart ayında hükümetle tartışılmaya başlandı. Komisyon III ile hükümet arasındaki I. düzey tartışma toplantısında, 13 Kasım’da konu üzerinde anlaşmaya varıldı ve ardından konu II. düzey toplantıda onaylandı.