Kamu Politikası Raksha Girişimleri DİREKTÖRÜ Wahyudi Djafar, ordunun dijital alana katılımının altını çizdi. Wahyudi, siber uzaydaki insan haklarına yönelik tehdidin Endonezya Ulusal Ordusu Kanununun revizyonundan görülebileceğini değerlendiriyor. TNI savaş dışındaki askeri operasyonların ana görevi olarak siber tehditlerin üstesinden gelmeyi içerir (OMSP).
Madde 7 paragraf (2) b harfinde OMSP’nin bir türünün şöyle olduğu yazılmıştır: “siber tehdit savunma çabalarına yardımcı olmak.” Wahyudi’ye göre siber savunma, siber uzayda devlet varlıklarına yönelik tehditlerin devlet dışı aktörler tarafından değil, devlet aktörleri tarafından nasıl gerçekleştirildiğiyle ilgilidir.
“Bu, tepkinin savaş tepkisi olduğu anlamına geliyor. Peki o zaman neden TNI Kanunu’ndaki dil aslında tek, yardımcı oluyor ve ikincisi, nitelik savaş dışında askeri operasyonlara girmek oluyor?” Wahyudi, hukuk ve insan hakları üzerine bir yıllık düşünme başlıklı bir tartışmada şunları söyledi: Prabowo-CibranGüney Cakarta’nın Tebet bölgesinde, 19 Ekim 2025 Pazar günü.
Yine de şöyle devam etti: askeri Durum savaş veya siber çatışma alanına girdiğinde siber savunmanın çeşitli yönlerine dahil edilmelidir. Bu durumda tehdit altındaki ve devlet varlıklarını etkileyen siber tesislere karşı savunma gerçekleştirilir.
Wahyudi, “Yani bu savaş dışında bir askeri operasyon değil, sadece yardım etmekle ilgili değil, aslında başka bir ülkeden kritik siber altyapıyı tehdit eden siber saldırı şeklinde bir saldırı olduğunda bu bir görevdir” dedi.
TNI Kanunu’nda kullanılan üslubun aslında ordunun siber savaşta savunmayla ilgili olmayabilecek konularla ilgilenmesine fazla yer açması için alan açtığını söyledi.
ETÜ Kanunu’nun revizyonu 20 Mart 2025’te DPR’den geçti. Revizyonun müzakere aşaması ancak iki hafta içinde gerçekleştirildi. Bu aşamaya anlamlı bir katılım içermediği düşünüldüğü için halk protestoları damgasını vurdu. TBK Kanunu, Anayasa Mahkemesi’nde en sık itiraz edilen hukuki üründür.
Wahyudi, Siber Güvenlik ve Dayanıklılık Kanun Tasarısı’nda askerin siber güvenlik ve dayanıklılık yönetimine dahil edilmesi önerisinin de altını çizdi. TNI’nin siber güvenlik ve dayanıklılık bağlamında kolluk kuvvetleri sürecine dahil edilmesi öneriliyor.
Dayanıklılığın ve savunmanın iki farklı şey olduğunu vurguladı. Dayanıklılık, dayanıklılığı, yani güvenliğin bir süreç olarak sürdürülebildiği zaman elde edilen durumu ifade eder. “Bu dayanıklılık farklı savunma (savunma),” dedi Wahyudi.
Savunma, savaş tehdidi şeklindeki saldırılarla ilgili bir husustur. Sorunun, siber güvenlik ve dayanıklılıkla ilgili hususların ele alınmasında orduyu dahil etme çabalarının olması olduğunu söyledi. Wahyudi, “Bu durumda sivil alan olan bir alan olmasına rağmen” dedi.
TNI’yi siber uzaya dahil etme planının Siber Güvenlik ve Dayanıklılık Tasarısı aracılığıyla değil, Milli Savunma Kanununun revizyonu yoluyla gerçekleştirilmesi gerektiğine inanıyor.
Ayrıca Wahyudi, KKS Tasarısı’nın vatandaşları korumaya odaklanmadığını da belirtti. Tam tersine tasarının hazırlanmasında yalnızca devletin güvenliğinin korunması amaçlanıyor. Ona göre bu, tasarının yalnızca ülkeye veya ülkeye odaklandığını gösteriyor. devlet merkezli. “Her ne kadar iyi bir siber güvenlik politikası olsa da insan odaklı” dedi Wahyudi.
Wahyudi bir kez daha, “Çünkü bir siber saldırı ne kadar karmaşık olursa olsun ve bir siber sistemin, elektronik bir makinenin vb. işleyişini yok etse de, sonuçta kurbanlar insandır” dedi. İyi bir siber güvenlik politikasının cihazları, ağları ve bireyleri koruyabilmesi gerektiğini vurguladı.
Şu anda Hukuk Bakanlığı Siber Güvenlik ve Dayanıklılık Kanun Tasarısı taslağını hazırladı ancak taslak henüz nihai halini almadı. Hukuk Bakanı Supratman Andi Ağtaş, KKS Tasarısı taslağının halen bakanlıklar arası uyum aşamasında olduğunu söyledi.
Komisyon I DPR Başkan Yardımcısı Dave Laksono, KKS Tasarısının resmi olarak DPR’ye tartışılmak üzere girmediğini söyledi. Bu nedenle kamuoyundan, şu anda kamusal alanda dolaşan taslağın içeriğini değerlendirme konusunda acele etmemelerini istedi.
Dave, 7 Ekim 2025 Salı günü yaptığı yazılı açıklamada, “Şu ana kadar, KKS Tasarısı resmi olarak DPR’ye görüşülmek üzere sunulmadı. Resmi tartışmalar henüz başlamadığından, taslaktaki tüm içerik ve hükümler hâlâ ön hazırlık aşamasındadır ve henüz tartışma için yasal bir dayanağa sahip değildir” dedi.
Editörün Seçimi: Kanun Yaptırımlarını Askerden Arındırın